Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Τ Η Σ Ο Ρ Θ Ο Δ Ο Ξ Ι Α Σ
Κάθε γιορτή, αγαπητοί μου αδελφοί, ζούμε την Ορθοδοξία. Οι ύμνοι μιλούν σε ποιητική γλώσσα για το τί πιστεύουμε. Η θεία Ευχαριστία μάς δίνει τη θεανθρώπινη διάστασή μας και το κήρυγμα μάς δείχνει τον καθημερινό δρόμο. Μερικές, όμως, εορτές μάς μιλούν περισσότερο για το τί είναι η Ορθοδοξία. Η σημερινή συγκαταλέγεται σ’ αυτές. Δεν μπορούμε, φυσικά, κατά τη διάρκεια ενός μόνο κηρύγματος ν’ αναφερθούμε σε όλα τα σημεία της Ορθοδοξίας. Θα μείνουμε μόνο σ’ ένα σημείο, σε μια εικόνα που υπάρχει στο αποστολικό ανάγνωσμα, που ακούσαμε πριν από λίγο, και που δίνει το κεντρικό, ίσως, μήνυμα που διαχέει όλη την εορτή. Είναι η εικόνα της σκυταλοδρομίας, ενός πολύ γνωστού ομαδικού αθλήματος. Μιλώντας για όσους αγωνίστηκαν πριν από μας, ο Παύλος μάς θυμίζει πως δεν πήραν ακόμη το στεφάνι της νίκης, γιατί περιμένουν να φτάσουμε κι εμείς στο τέρμα του δρόμου.
Είναι μια όμορφη εικόνα, που χαρακτηρίζει την Ορθοδοξία σαν ένα ομαδικό άθλημα. Ας θυμηθούμε, όμως, μερικά από τα χαρακτηριστικά του αθλήματος, για να φέρουμε έτσι στον νου μας και μερικά από τα γνωρίσματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Στο ομαδικό άθλημα υπάρχει πρώτα – πρώτα συνέχεια. Κάθε αθλητής παίρνει τη σκυτάλη από τον προηγούμενο και τη δίνει στον επόμενο. Χωρίς αυτή τη διαδοχή δεν υπάρχει άθλημα. Αν πάψει να σκέφτεται την ομάδα, δεν μπορεί να γίνει λόγος για συμμετοχή του επιμέρους αθλητή. Αυτό συμβαίνει και στην Ορθοδοξία. Υπάρχει η συνέχεια κι η συνείδηση πως καθένας μας ανήκει στην ίδια ομάδα. Αυτή η συνέχεια είναι η παράδοση της Εκκλησίας. Η παράδοση δεν είναι κάτι έξω από την ομάδα, αλλά η ίδια η ομάδα. Είμαστε ορθόδοξοι γιατί τρέχουμε στη συνέχεια των πατέρων, που αγωνίστηκαν πριν από μας, και γιατί κρατάμε τη σκυτάλη για όσους θ’ ακολουθήσουν. Η παράδοση είναι η συνέχεια στον τόπο και τον χρόνο. Είναι ολόκληρη η Εκκλησία που βαδίζει τον δρόμο της. Αυτό μας θυμίζουν παραστατικά κι οι εικόνες, που η αναστήλωσή τους έδωσε και την ιστορική αφορμή για την καθιέρωση της σημερινής εορτής.
Το άθλημα, έπειτα, σημαίνει αγωνιστικότητα. Δεν υπάρχει άθλημα, και μάλιστα δρόμος, που να σχετίζεται με στασιμότητα και παραμονή στο ίδιο σημείο. Έτσι είναι κι η Ορθοδοξία. Ένας συνεχής αγώνας, μια πορεία χωρίς σταμάτημα και χωρίς ανάπαυση σ’ ένα μέρος. Γιατί σταμάτημα θα σήμαινε τέλος του αθλήματος, του δικού μας μέρους από τον δρόμο, αλλά και όλης της ομάδας. Η ομάδα όμως, η Εκκλησία του Χριστού, δεν σταματά, γιατί το τέρμα βρίσκεται στη δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Όλος ο χρόνος μέχρι τότε είναι χρόνος αγώνα και πάλης, είναι πορεία μέσα στον χρόνο και τον κόσμο.
Σ’ ένα ομαδικό άθλημα χρειάζεται, εκτός από την αγωνιστικότητα, και το ομαδικό πνεύμα για να πάει μπροστά η ομάδα. Κι εδώ βρίσκεται το ασθενές μας σημείο ιστορικά ως ορθοδόξων. Γιατί, πολλές φορές οι Ορθόδοξες Εκκλησίες – και στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα στην Πανορθόδοξη Σύνοδο της Κρήτης – δεν έχουν πάντοτε το ομαδικό πνεύμα που πρέπει, αυτό που μας άφησαν σαν παρακαταθήκη οι πατέρες και γενικότερα οι παλαιότεροι πιστοί. Αλλά και στον στενότερο, τον δικό μας, τον ελλαδικό χώρο, παρουσιάστηκαν συχνά φαινόμενα διαφωνιών και διχόνοιας μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας, μερικές φορές για ασήμαντες αφορμές και κάποιες άλλες για προσωπικά θέματα. Δεν είναι, όμως, του παρόντος να αποτιμήσουμε τα περιστατικά αυτά ούτε να επιρρίψουμε ευθύνες. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα αποτελούσε εκδήλωση αντίθετη με το ομαδικό πνεύμα, με την αδελφική κοινωνία που διέπει σταθερά την Ορθοδοξία στο σύνολό της και στο μέγιστο διάστημα της πορείας της.
Θα ήταν λάθος να υπερεκτιμήσουμε τις παραφωνίες που παρουσιάζονται κατά καιρούς στην Ορθοδοξία και να χάσουμε έτσι την ουσιαστική σύμπνοιά μας, που είναι η αποδοχή της ίδιας αλήθειας κι ο αγώνας για την ίδια αγάπη. Το ίδιο λάθος, όμως, θα ήταν και να παραβλέψουμε τελείως τους κινδύνους που μας απειλούν πάντοτε – εμάς ως ορθοδόξους κι όχι την Εκκλησία στο σύνολό της. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ν’ αναπαυόμαστε στις δάφνες των πατέρων και να καυχόμαστε μόνο για πατραγαθία. Έτσι παύουμε να είμαστε αθλητές και γινόμαστε θεατές. Δυστυχώς, ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός, αφού ένα μεγάλο μέρος των πιστών αδιαφορούν για τον αγώνα της Ορθοδοξίας σήμερα και παραπέμπουν όλα τα θέματα στους κληρικούς, λες κι οι υπόλοιποι δεν είναι εξίσου υπεύθυνα μέλη της Εκκλησίας! Υπάρχει, ακόμη, ο κίνδυνος, αδελφοί μου, να μεταβληθεί ο αγώνας σε μάχη για τη διατήρηση εξωτερικών τύπων, κυρίως από μικροομάδες που θέλουν να έχουν το μονοπώλιο της Ορθοδοξίας. Ότι μια τέτοια κατάσταση μόνο βλάπτει και ότι δεν είναι συνέχιση του αθλήματος, αλλά μάχη για ένα ξεκομμένο από την πορεία μας οχυρό, αυτό είναι ολοφάνερο.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όμως, είναι να χάσει ο αγώνας τη συνέχεια και τη συνέπειά του, την εμμονή στην αλήθεια και την άσκηση της αγάπης, μ’ ένα λόγο τη γνήσια χριστιανική μαρτυρία στον κόσμο. Ο κίνδυνος αυτός υπάρχει όσο εξακολουθούμε πολλές φορές ν’ αδιαφορούμε για την παράδοσή μας ή την περιορίζουμε σε ό,τι μας αρέσει. Ακόμη συχνότερα εμφανίζεται, όταν στο όνομα της αλήθειας λησμονούμε την αγάπη, την καρδιά του χριστιανικού ευαγγελίου. Τέτοιες καταστάσεις ταλαιπώρησαν, δυστυχώς, τη Μητρόπολή μας το τελευταίο διάστημα, αλλά με τη χάρη του Θεού η υπόθεση έχει πάρει τον δρόμο της.
Όπως θα έχετε καταλάβει, αγαπητοί μου αδελφοί, ο κίνδυνος να μείνει σήμερα η παράδοσή μας χωρίς συνέχεια, αποκρυσταλλωμένη στο παρελθόν, είναι υπαρκτός, αν δεν αναλάβει ο καθένας μας ενεργό μέρος στη μεγάλη πορεία της Ορθοδοξίας. Κι αυτό είναι κάτι που επιτυγχάνεται μ’ έναν μόνο τρόπο: με την άμεση κι ενεργό απόφασή μας να συμβαδίσουμε με τους πατέρες στο μεγάλο άθλημα, στον αγώνα για την πίστη, την ελπίδα, την αγάπη∙ με δυο λόγια στον αγώνα της πορείας για το φτάσιμο της Βασιλείας του Θεού.
Έτσι ζωντανεύουν οι τοίχοι των ναών κι οι άγιοι γίνονται σύντροφοι στον δρόμο μας. Πλαταίνει ο ορίζοντάς κι η γη ολόκληρη είναι κοντά μας, δίπλα μας. Με τις προσευχές και τις ευλογίες των αγίων. Με την αγωνιστικότητα και τις θυσίες όλων των πιστών. Σε κάθε εποχή και σε κάθε τόπο. Έτσι συνάζεται ολόκληρη η Εκκλησία και συνεχίζει την πορεία της κάτω από την καθοδήγηση του Παρακλήτου. Δεν είναι μικρό πράγμα, αγαπητοί μου, να αισθάνεται κανείς πως πορεύεται μαζί με τη σύναξη τούτη των αγίων… Αμήν.
Βιβλιογραφία:
Β.Π.Στογιάννος, Η Εκκλησία στην ιστορία και στο παρόν, εκδ. Π.Πουρναρά, Θεσ/νίκη 1982, σσ.247-252.
